ویژگی‌های دوستدوست و برادر دینی باید دارای خصوصیاتی باشد که در این مجال به معرفی ویژگی های دوست حقیقی و برادر دینی از کلام امیرالمومنین (علیه‌السلام) می پردازیم. ۱ - در نزد امامروزی امام علی (علیه‌السّلام) درباره برادر و دوست خود (به عنوان مثال) سخن می‌گفت و می‌خواست به یاران بگوید که برادر و دوست من کسی است که با من پیوند مکتبی داشته باشد و چنین فردی باید دارای ویژگی هایی باشد. یاران گوش فراداده بودند تا بنگرند آن ویژگی ها چیست؟ آیا آن ویژگی ها در آن ها وجود دارد تا برادر و دوست علی (علیه‌السّلام) به شمار آیند یا نه؟! به هر حال، در این زمان نیز علاقمندان به علی (علیه‌السّلام) باید با دقت در این تابلو بیاندیشند که آیا برادر و دوست علی (علیه‌السّلام) هستند یا نه؟ ۲ - ویژگی های برادر و دوست امامآن حضرت «سیزده ویژگی» برای برادر و دوست حقیقی خود به این ترتیب برشمرد: من در گذشته، برادری داشتم. برادر دینی که دارای این ویژگی ها بود: ۱. دنیا در نظرش حقیر و کوچک بود. ۲. به خوردن و آشامیدن دل نبسته بود و اسیر شکم خویش نبود. ۳. خاموش بود و پرچانگی نمی‌کرد. ۴. اگر سخن می‌گفت، سخن او حق و مفید بود و عطش پرسش کنندگان را فرو می‌نشاند. ۵. در ظاهر انسانی ضعیف و مستضعف (فروتن) بود. ۶. هنگام پیکار و جهاد یکّه تاز میدان بود و چون شیر می‌خروشید و چون مار بیابانی حرکت می‌کرد. ۷. قبل از حضور در دادگاه ، اقامه دلیل نمی‌کرد. ۸. هیچ کس را در مورد کارش (در صورت امکان پذیرفتن عذر) قبل از شنیدن عذرش، ملامت نمی‌کرد. ۹. از هیچ دردی جز هنگام بهبودی، گله نمی‌کرد. ۱۰. آنچه می‌گفت، به آن عمل می‌کرد و چیزی را که عمل نمی‌کرد، نمی‌گفت. ۱۱. وقتی با شخص دیگری سخن می‌گفت همین که از او سخن حق می‌شنوید، سکوت می‌کرد (و تسلیم حق می‌شد). ۱۲. بر شنیدن، حریصتر بود تا گفتن و نظر دیگران را در توجه به گفتار واعظان جلب می‌نمود. ۱۳. هر گاه دو کار برایش پیش می‌آمد، می‌اندیشید که کدام به هوس های نفسانی نزدیک تر است، آن را که از هوی و هوس دورتر و به عقل و هدایت نزدیک تر بود، انتخاب می‌نمود. ۳ - توصیه امامسپس فرمود: فَعَلَیْکُمْ بِهذِهِ الْخَلاَئِقِ فَالْزَمُوهَا وَتَنَافَسُوا فِیهَا، فَإِنْ لَمْ تَسْتَطِیعُوهَا فَاعْلَمُوا أَنَّ أَخْذَ الْقلِیلِ خَیْرٌ مِنْ تَرْکِ الْکَثِیرِ. : بر شما باد به داشتن این گونه اخلاق نیک و در داشتن این ویژگی ها از همدیگر سبقت بگیرید و اگر قدرت اجرای همه آن ها را ندارید، بدانید که انجام اندکی از آن ها بهتر از ترک بسیار است. به قول مولوی: آب دریا را اگر نتوان کشید پس به قدر تشنگی باید چشید. ۴ - مصداق کلام امامبعضی می‌گویند: منظور امام از این برادر ، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یا ابوذر یا مقداد (رحمهم‌الله) بوده است ولی علامه خوئی در شرح خود بر نهج البلاغه این قول را به «عنوان مثال» پسندیده است. [۳]
خویی، ابوالقاسم، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۷۹.
۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ویژگی‌های دوست» |